Ieder jaar komt er zo’n 190 ton aan medicijnresten via het riool in het oppervlaktewater. Meer dan een derde daarvan kan niet goed worden afgebroken door rioolwaterzuiveringsinstallaties. Daardoor komt het in beken, rivieren en meren terecht. Dit heeft negatieve gevolgen voor zowel ons (drink)water als voor de flora en fauna.

VanWaarde heeft het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) ondersteund om tot een landelijke ketenaanpak te komen én over te gaan tot actie. Wat de aanpak bijzonder maakt is dat de hele keten – van farmaceuten tot zorg en de watersector – samenwerkt aan het verminderen van medicijnresten in water.

Landelijke toepassing
De samenwerking met het Ministerie van IenW kwam in 2016 tot stand. VanWaarde werkte toen in opdracht van Vitens en waterschap Vallei en Veluwe aan een regionale aanpak voor dit probleem en zocht verbinding met de landelijke aanpak. Marc de Rooy, vers gestart als trekker van de Ketenaanpak Medicijnresten uit Water vanuit het ministerie van IenW, was aanwezig bij een oploop hiervan. ‘De manier van denken sprak mij erg aan. Dus bedacht ik: wat ze hier doen, dat moeten we eigenlijk landelijk gaan doen,’ vertelt De Rooy. Daarvoor huurde het ministerie VanWaarde in.

‘We startten met het bij elkaar brengen van de partijen, waaronder het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, de Unie van Waterschappen, de Vewin (vereniging voor drinkwaterbedrijven), het RIVM, verschillende gemeenten en een groot aantal partijen uit de zorg en farmaceutische sector. Vervolgens creëerde we draagvlak om de problematiek op te lossen.’

Beweging in gang
Het meest trots is De Rooy op de beweging die samen met alle betrokken partijen in gang is gezet. ‘Het probleem wordt nu door alle deelnemers in de keten opgepakt, terwijl er in het begin best veel weerstand was. Zo dacht de zorgsector in eerste instantie niet dat ze een probleem veroorzaakte en waren waterschappen bang dat een betere zuivering zou leiden tot een soort license to pollute. Door de partijen samen te brengen en zelf te laten nadenken over hun bijdrage hebben we hier verandering in gebracht,’ legt De Rooy uit, ‘Wij hebben gezegd: dit is het probleem, jullie zijn daar een schakel in, wat kunnen jullie doen om daar verandering in te brengen?’

Plezierige samenwerking
De Rooy: ‘Ik ben zelf van het ‘bewerkstelligen’. Niet alleen een nota schrijven, maar zorgen dat er ook écht wat gebeurd. Dat sluit heel goed aan bij de werkwijze van VanWaarde. We konden steeds reflecteren op het behaalde resultaat en sparren over de volgende strategische stap. Dat is waarom we VanWaarde steeds blijven benaderen.’ De woorden die De Rooy het best bij VanWaarde vindt passen zijn strategisch en verbindend. ‘Strategisch, omdat er goed wordt nagedacht over hoe, waarom en waar je dingen gaat beïnvloeden. Niet manipulatief. Maar juist in verbinding en door partijen zelf in beweging te krijgen.’

Ketenaanpak in de media
De Ketenaanpak Medicijnresten behoorde in 2021 tot de internationale top 12 van de Future Policy Awards. Dit is een award van de Verenigde Naties die ook wel de ‘Oscar voor het beste beleid’ wordt genoemd.

Onlangs is er weer een grote stap gezet in de ketenaanpak. Elf waterschappen zijn begonnen met het toepassen van innovatieve technieken op 14 waterzuiveringen, zoals actieve koolfiltratie en ozonbehandeling. De Rooy: ‘Met deze aanvullende zuivering wordt er ervaring opgedaan om te ontdekken waar waterschappen in de praktijk tegenaan lopen.’ H2O schreef er een artikel over, lees het hier.

Meer weten? Bel of mail met Judith Hoogenboom (06-51593556).